پس از دوران جنگ جهانی دوم و نظریات ارتباطی ای چون گلوله جادویی که مخاطب را بسیار منفعل در مقابل اثرات رسانه قلمداد می کرد نظریاتی با محوریت مخاطبین شکل گرفت. نظریه استحکام یا تأثیرات محدود از جمله نظریاتی است که مخاطب را کاملا فعال و محور در نظر می گیرد.
دانیل لرنر همزمان با تحقیقات خود درباره کشورهای خاورمیانه و چگونگی توسعه یا نوسازی (Modernization) این کشورها و همراه شدن با جوامع غربی، نظریه نوسازییا ارتباطات توسعه را ارائه نمود.
لرنر با این ایده که روستاییان باید در اولین مرحله به شهرها بیایند، شهرنشینی را اولین گام برای توسعه می داند و در ادامه 3 گام دیگر نیز برای توسعه یا همان مدرن شدن زندگی کشورهای عقب افتاده ارائه می دهد.
در نظریه اشاعه یا نشر نوآوری ، اورت ام راجرز، در طی فرایند اجتماعی شدن، ایده‌ها و شیوه‌های جدید استفاده از وسایل و چگونگی دستیابی به آنها و نحوه گسترش آنها را در یک نظام اجتماعی بررسی می‌کند. او این روند را 5 مرحله می داند و افراد استفاده کننده از نوآوری را مورد دسته بندی قرار می دهد.
این نظریه به بررسی راهکارهای تعامل بهتر و اعتمادسازی بین طرفین ارتباط می پردازد.وقتی دوغریبه با هم ملاقات می کنند ، تمرکز اولیه آنان بر کاهش عدم اطمینان در آن موقعیت است و سطوح عدم اطمینان آنان هم در حوزه های رفتاری و هم در حوزه های شناختی وجود دارند. به این معنا که آنان ممکن است ندانند چگونه رفتار کنند (یا فرد مقابل چگونه رفتار خواهدکرد) و یا ممکن است از ذهنیت خود درباره ی دیگری و همچنین ذهنیت طرف مقابل درباره ی خود مطمئن نباشند. عدم اطمینان در سطوح فردی و رابطه ای رخ می دهد. نتیجه ایجاد اطمینان بین طرفین بر فاکتورهای دیگر رابطه همچون محبت، آرامش رفتاری، جستجو و کنکاش درباره شخصیت یکدیگر و ... نیز تاثیرگذار است.
مارپیچ سکوت- SILENCE SPIRAL- یکی از ترفندهای پیچیده و پرهزینه عملیات روانی است. این نظریه که شرح آن خواهد آمد اولین بار در سال 1974- 1353- از سوی خانم الیزابت نوئل نیومن آلمانی در کتاب «افکار عمومی- پوست اجتماعی» مطرح شد.
نیومن و برخی دیگر از نظریه‌پردازان غرب مارپیچ سکوت را یک نظریه علمی می‌دانند که می‌تواند بخشی از ساز و کار و مکانیسم اجتماعی در شکل گیری افکار عمومی را توضیح داده و تشریح کند.
نظریه "استفاده و رضایتمندی" (use & gratification theory) بیشترین اهمیت را به نیاز مخاطب می دهد. مخاطب انتخاب گر است و همه رسانه ها در تامین نیازهای رسانه ای او با همدیگر در حال رقابت. این نیازها ویژگی هایی دارد و انتخاب مخاطبین هم با شرایط خاصی انجام می گیرد.
الیهو کاتز از نظریه پردازان علوم ارتباطات در بازه این نظریه می گوید:«ریشه های اجتماعی وروانشناختی باعث نیازهایی می شودکه نتیجه آنها به انتظارات از رسانه های جمعی می انجامد.»
چارچوب ها، ساخت ها و طرح واره هایی هستند که رسانه ها برای مخاطبین خود تشکیل می دهند تا از دریچه آن چارچوب ها واقعیت ها در ذهن مخاطب تحلیل شود. در یک چارچوب آنچه مدنظر صاحب رسانه است مورد توجه قرار می گیرد و مخاطب اجازه ی دیدن حواشی بیرون از آن چارچوب را ندارد. می توان گفت چار چوب ها می گویند که درباره چه چیز فکر شود.
نظریه چارچوب سازی را برخی از جمله ابزارهای برجسته سازی (Agenda-Setting) می دانند.
مذاکره چهره ای یا زبان چهره، نوعی از ارتباطات میان فردی است. در الگوی انتقال پیام نیز این نوع از پیام به عنوان بازخورد بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. حالت چهره افراد در هنگام دریافت پیام های مختلف، بازخوردهایی را به ارتباط گر ارسال می کند و این بازخورد بر ادامه ارسال پیام او تاثیر گذار است. باید دانست که در صورت عدم درک درست این بازخورد که به دلایل مختلفی مخصوصا تفاوت های فرهنگی و منطقه ای ایجاد می شود، می تواند موجب عدم انتقال کامل پیام شود.
مذاکره چهره ای در روابط عمومی، تبلیغات تجاری، اقناع و ... کارایی دارد.
نظریه "جریان دو مرحله ای ارتباطی" (two step flow theory) با اهمیت دادن بر روابط بین شخصی افراد، توده مخاطبین یک رسانه ی توده ای را دارای پیچیدگی های داخلی می داند و انتقال پیام به مخاطبین را، پس از نظریات تک مرحله ای مثل گلوله جادویی و سوزن تزریق، در دو مرحله و از طریق رهبران افکار برای بقیه مخاطبین در نظر می گیرد.
لازارسفلد و برلسون از جمله نظریه پردازان این تئوری بوده اند.
